زمانی که تعهدی بین دو طرف وجود دارد، مدیون ناچار به انجام آن تعهد است، مگر آن که طلبکار (دائن) از انجام آن تعهد که به نفع اوست، صرفنظر کند. اصطلاح ابراء به این امر اشاره دارد.
ابراء از ریشهی بَرء یا بُرء، در لغت به معنای رهانیدن یا صرفنظر کردن است و در فقه نیز به عملی اطلاق میشود که باعث سقوط تعهد است و برائت ذمهی مدیون را در پی دارد. در این خصوص، ابراء در فقه به دو صورت رخ میدهد: یا طلبکار به مدیون بگوید که تو را از دینی که به من داری بری کردم (اسقاط حق) یا بگوید طلبم را به تو بخشیدم (تملیک دین)؛
در حقوق ایران نوع اول به عنوان ابراء به معنای خاص قبول شده است و در مادهی ۲۸۹ قانون مدنی تعریف و آثار آن در مواد دیگر شمرده شده است. نوع دوم یا تملیک دین نیز با عناوین حقوقی دیگری مثل هبه در مادهی ۸۰۶ قانون مدنی به رسمیت شناخته شده است.
همان گونه که گفته شد، در حقوق ایران، مادهی ۲۸۹ قانون مدنی به تعریف ابراء پرداخته است: «ابراء عبارت است از اینکه دائن از حق خود، به اختیار صرفنظر کند.» در این تعریفِ قانونی نکات زیر قابلتوجه است:
ابراء عملی حقوقی است که به ارادهی یک نفر (دائن یا طلبکار) صورت میپذیرد و مدیون در آن نقشی ندارد؛ بنابراین در اصطلاح نوعی از ایقاع است. ایقاع عمل حقوقی یک جانبهای است و بر تضاد عقد که برای تحقق یافتن به ارادهی دو طرف نیاز دارد، برای تحقق ایقاع، ارادهی یک نفر کافی است.تحقق ابراء مستلزم وجود دینی است که از پیش میان دائن و مدیون وجود دارد؛ پس عمل حقوقی تبعی است و تابع وجود آن دین است.
جهت مشاهده ادامه مطلب به سایت موسسه حقوقی ثبت سفیر مراجعه کنید.